Annáll 16. aldar
Íslandskort frá 1539
1495
Sótt og plága um allt Ísland
1497
Fannst sá fjórði heimspartur sem heilög ritning ekki getur sem nefnist Ameríka. Plato vottar þessi heimspartur hafi í fyrndinni eður forðum kallast Atlantia.
1501
Englendingar ræna Bessastaðakirkju
1504
Aflátssala til byggingar Péturskirkju
1510
Mannskætt Heklugos
1511
Gekk bóla mikil
1514
Englendingar drepa umboðsmann konungs og menn hans og ræna konungsskipi. Menn konungs sökkva ensku skipi og taka annað. Englendingar hafa fasta búsetu í Vestmannaeyjum og halda kaupstefnur. Mikið fyllerí, bardagi og mannfall
1515
Kristján II kvartar við Henrik VIII. um framferði kongsins undirsáta af Englandi
1518
Krisján II. reynir að selja Ísland
1519
Kom stórfjúk í 8. viku sumars; fennti þá peninga og dóu. Ögmundur Pálsson biskup í Skálholti
1521
Jón Arason biskup á Hólum
1522
14 stórhveli rekur á Reykjanesi
1523
Valdabarátta milli biskupa um Hóla. Mannafellir vegna harðræðis og hungurs. Týli Pétursson fyrrum hirðstjóri hálshöggvinn. Fellir á Suðurlandi
1526
Jón í Odda ávíttur fyrir villukenningar. Segir að ákall til helgra manna sé skurðgoðadýrkun og mótmælir banni á hjúskap presta. Þýskur bartskeri fenginn til að lækna sáraveiki
1527
Verslunarsamningur við Breta og Þjóðverja
1528
Við ber að ungir menn sigli með enskum sér til frömunar. Skærur milli Þjóðverja og Englendinga. Ögmundur reynir að hrekja Jón úr Odda
Á 16. öld sló oft í brýnu milli hinna ýmsu þjóða sem voru við veiðar eða stunduðu verslun á Íslandi. Sumir þeirra sem hingað flæktust voru hreinir og klárir sjóræningjar
1532
Stórbardagi. Tugir Englendinga drepnir. 300 Hamborgarar auk Íslendinga ráðast á búðir Englendinga í Grindavík. Sigri fagnað með öldrykkju lúðrablæstri og bumbuslætti
1534
Séra Sigurður Jónsson á Grenjaðarstað var höfðingi, hafði 6 sveina og 10 erfiðismenn. Séra Sigurður hafði alltíð bjór eður munngát til síns borðs hvert ár um kring; voru önnur munngát heitt þegar önnur eyddust. Miklir hvalrekar á Vesturlandi
1535
Hirðstjórum vísað á bug. Biskupar hinir réttu hirðstjórar
1536
Kristján II til valda. 1538 skipar hann afnám rómverskrar trúar
1539
Hirðstjóri rænir Viðeyjarklaustur. Gissur Einarsson biskup í Skálholti. Fógeti drepinn í Skálholti og aðrir Danir sem tóku þátt í Viðeyjarráninu.
1540
Þýðing Nýjatestamentis
1541
Ögmundur handtekinn. Siðaskipti í Skálholtsstifti
Skálholtskirkjur voru stærstu timburhús á Norðurlöndum, um 50 metrar að lengd og um 700 fermetrar. Á 16. öld voru þrjár kirkjur í Skálholti, Árnakirkja, Ögmundarkirkja og Gíslakirkja. Allar uðru þær eldi eða fúa að bráð
1542
Heitkona Gissurs biskups fífluð
1543
Jón svenski prestur kemur fyrstur manna með prentsmiðju
1544
Ósiðvanalegar formyrkvanir á sólu og tungli þegar Gissur biskup kvongvaðist
1546
Gissur biskup lést. Galdraásakanir á prest. Landskjálftar í Ölfusi
1547 br>
Krossinn helgi á Kaldaðarnesi tekinn niður
1548
Gissur biskup deyr. Englendingar með ofbeldi gagnvart Hamborgurum
1549
Marteinn Einarsson Skálholtsbiskup
1550
Jón Arason leggur undir sig Skálholt. Daði í Snóksdal handtekur Hólafeðga. Jón Arason og synir teknir af lífi
1551
Norðanmenn hefna Jóns. Drápu 14 Dani. Grímiklæddir með hettur og hökustalla. Drepa böðulinn með því að hella upp í hann bráðnu blýi. Beitt var skotvopnum.16 menn flýja til Englands. Íslendingar látnir sverja Kristjáni II trúnaðareiða, sumstaðar með nauðung. 400 manna lið 2/3 kesjuriddarar. Lausaleikskróar presta arfgengir. Óhlýðnir prestar dæmdir frá embætti. 3 bænadagar vegna illsku Íslendinga.
1552
Helgidögum fækkað í 70. Fólki sagt að forðast lausung og leikaraskap, ofdrykkju og vondan lifnað
1553
Hafís umhverfis landið
1554
Ólafur biskup lætur brjóta krossa og líkneski. Eldgos í Heklu og landskjálftar.
Kemur upp stóra bóla
1555
Fyrirmenn landsins koma saman á Bessastöðum að gefa andsvar við brefi kongsins um kirkju og skólahald, tíund ofl. (Um skólana stæði eftir kongsins náðarbréfi utan um öl daglega fyrir skólalýðinn yrði ei viðkomið sökum fátæktar landsins). Prestum skipað að fastna sér fylgikonur. Veraldleg lögsaga í sifjamálum
1557
Bólusótt veldur mannfalli
Drepsóttir voru algengar á 16. öld og dauðinn fór ekki í manngreinarálit, það dóu bæði háir og lágir. Því gat auður safnast á fárra hendur og deilur um erfðamál orðið blóðugar
1558
Sást ein forundrunarsamleg kómeta
1561
Dó Helgi ábóti. Gekk þrisvar til Rómar að taka lausn páfa; hann átti börn við meinalausum konum
1563
Aðgreining karla og kvenna í kirkjum
1564
Stóridómur lögfestur
1566
Hafís fram á mitt sumar. Höfuðsmaður drukknar í hlandfor
1571
Guðbrandur Hólabiskup
1572
Formyrkvaðist tunglið á einum miðvikudegi þann 25. júní í 4 stundir. Englendingar hertaka forstöðumann konungsverslunar
1573
Formyrkvaðist tungl í 8 stundir
1574
Formyrkvaðist sól í 4 stundir
1575
Skip Hamborgara rétttæk
1578
Landskjálftar á Suðurlandi
1579
Friðrik konungur sendir 6 byssur og 8 spjót svo menn gæti heldur varið sig fyrir ágangi útlenskra illmenna. Hollenskir hvalveiðimenn herja á Vestfirði
1580
Ein kómeta sén í oktobri
1581
Dæmt á Vestfjörðum í vopnaburðarmálum. Landskjálfti á Suðurlandi
1584
Landskjálfti. Guðbrandsbiblía prentuð
1586
Sótt á Íslandi. Á Marteinsvöku sáust 3 tungl á himni með einum stórum rosabaug og gekk eitt belti í gegnum öll þrjú. Fallbyssuvígi í Vestmannaeyjum til að vinna á Englendingum. Víg undir Jökli
1587
Vestmannaeyingum bannaðar sumarveiðar til að þeir skipti ekki við útlendinga
1589
Guðbrandur mælist til að ónytjukveðskapur, afmorskvæði og brunavísur leggist af
1590
Tómas Pálsson borinn sökum um að lána Þorgeiri leikara konu sína. Gekk bóla
1591
Hófst nautadauðinn og svo hunda
1592
Guðbrandur biskup fordæmir hestaþing, vikivaka og smalabúsreiðar sem heiðinglegt athæfi
Guðbrandur biskup fordæmir hestaþing, vikivaka og smalabúsreiðar og allt heiðinglegt athæfi eins og leiki, söng og dans. Myndin er úr Íslensku teiknibókinni
1594
Einn maður sá svofellda sýn: hann reið frá Odda suður, hann sá fljúga einn dreka í lopti neðarlega sem lindormur er uppkastaðaur; var allt í rauðum loga, fór vesta og þráðbeint austur. Varð maðurinn aptur að snúa því hesturinn vildi hvergi ganga en hvorki sakaði manninn né hestinn.
Sást þá á Eyrarbakka, á Háeyri og Skúmsstöðum skrímsl; það var ferfætt og hábeinótt, selhært, hafði annaðhvort svo sem hundshöfuð eða hérahöfuð, en eyru svo stór sem íleppar, lágu þau á hrygginn aftur; bolurinn var svo sem foladskroppur og nokkuð styttri; hvít gjörð var yfir um það hjá bógunum, en var grátt eða svo sem móálótt aftur frá; rófa var löng og stór, kleppur sem á leónshala á endanum, frátt sem hundur; sást á kveldin
1595
Einn dag er fólk fór frá messu í Skálholti suður yfir Hvítá sáu nokkrir menn eina undarlega skepnu sem kom upp úr ánni á ferjustaðnum milli hamranna. Það var mikil kind um sig og ósýnileg, og þykjast menn varla kunna frá að segja; þó hafi verið álíka að sjá á það sem selshöfuð, kynjastórt en aftur eftir undarleg kryppa eður bægsl svo sem með tindum en sem flatbytna fyrir aftan; sýndist skjöldótt og svo stórt sem eitt hús, dró sig fram eftir ánni og steyptist svo; halda menn að sú ókind eigi heima í Hvítá og sjáist fyrir stórtíðindum. Þá skeði formyrkvan tungls. Þá sást og ein óvanalega leiftrandi stjarna, einninn vígahnettir.
Erjur Dana og Englendinga við Eyjar
Þann 21. januari sást vígahnöttur hver eð hrapaði í útsuðurátt. Á sama ári sást flugdreki í landnorður þann 10. septembris. - þá sást óvenjuleg kómeta
1596
Urðu uppvís morðverk Björns í Öxl vestur. Hann hafði drepið og myrt 9 menn sem hann meðkenndi sjálfur, suma til fjár, en hina aðra fátæka drap hann þá, sem í nánd voru, þegar hann myrti aðra til fjárins, en þegar honum varð aflsskortur, þá veitti kona hans honum lið. Hún brá snæri um háls þeim og rotaði með sleggju. Þessa dauða gróf hann í heygarði eða flóri og fundust fleiri mannabein en hann meðgekk að drepið hefði og kvaðst hafa fundið þá dauða og nennt ekki til kirkju að hafa. Hann var dæmdur á Laugabrekkuþingi. Var fyrst limamarinn með sleggjum og síðan afhöfðaður og svo í sundur stykkjaður og festur upp á stengur. Jón Jónsson lögmaður var yfirdómari. Kona Björns var ekki deydd því hún var með barni
1597
Landskjálfti og hrundu margir bæir í Ölfusi. Hvarf hverinn stóri, Geysir.
1599
Drekkt konu hjá Bakkarholti í Ölfusi sem féll með tveimur bræðrum en þeir frelsuðust og héldi lífi.
Íslandskort frá 1590
Heimildir:
Hið íslenska bókmenntafélag - Annálar 1400 - 1800
© Benóný Ægisson
|
